Rak płakonabłonkowy - obraz cytologiczny.

Nowotwór wywodzi się z komórek warstwy kolczystokomórkowej naskórka (powłoka wspólna) lub nabłonka (nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący) zwykle rośnie szybko i zazwyczaj jest inwazyjny tylko miejscowo z niską tendencją do dawania przerzutów odległych.
Opisywano wiele typowych lokalizacji, wygląd zmian makroskopowych, czy objawów związanych z obecnością guza. Pomimo tak różnych jednostek chorobowych (rak płaskonabłonkowy skóry, palca, jamy ustnej, migdałków, noso-gardzieli, płuc, pęcherza moczowego) wygląd mikroskopowy w większości zmian ma wiele cech wspólnych.
"Morfologia komórek nowotworowych zależy od stopnia zróżnicowania nowotworu. W guzach dobrze zróżnicowanych komórki łatwo sklasyfikować jako nabłonkowe. Są duże, sprawiają wrażenie płaskich, zazwyczaj wielobocznych. Widoczne są ścisłe połączenia międzykomórkowe i tworzenie jednowarstwowych zlepów. Cytoplazma może przybierać różną barwę (od jasno niebieskiej po różową) w zależności od stopnia wypełnienia jej prekursorami keratyny. W rakach dobrze zróżnicowanych prawie zawsze obecne jest przejaśnienie i wakuole około jądrowe. W całej populacji komórek nowotworowych często widoczne jest też zjawisko tzw. asynchronicznego dojrzewania.
W guzach słabo zróżnicowanych  komórki przybierają kształt bardziej okrągły, owalny, czasami występują formy z tzw. ogonami cytoplazmatycznymi. Nietypowe jest również ułożenie komórek, występują wtedy jako pojedyncze, rzadko tworzą zlepy.
Komórki raka kolczystokomórkowego mają zdolność produkcji keratyny i odkładania jej poza komórkowo w postaci tzw. pereł keratynowych. Keratyna jest traktowania jako ciało obce i ma
bardzo silne działanie drażniące co wywołuje zapalenie zwykle neutrofilowe lub mieszane. W rozpoznaniu cytologicznym należy zawsze wziąć pod uwagę ropny stan zapalny jako zmianę pierwotną z wtórną dysplazją komórek nabłonkowych."

kot - guz jamy ustnej.

kot - niegojąca się rana ucha.

liczne komórki zapalne.

owczarek niemiecki - duży krwawiący guz okolicy łopatki.

owczarek niemiecki - duży krwawiący guz okolicy łopatki.

pies - guz palca.

Piśmiennictwo.
Atlas of Dermatological Cytology of Dogs and Cats. Francesco Albanese.
Canine and Feline Cytology  A color Atlas and Interpretation Guide. Rose E. Raskin, Danny J. Meyer.
Veteriynary Cytology Dog, Cat, Horse and Cow.
Fragment zaznaczony cudzysłowem pochodzi z artykułu "Rak płaskonabłonkowy małżowiny usznej u kota - opis przypadku"

 Doświadczenia własne autora. Wszystkie zdjęcia wykonał autor i nie wyraża zgody na ich publikację.

Mastocytoma skóry w ujęciu cytologicznym.

O skórnej mastocytomie mówi i pisze się bardzo dużo, niestety zazwyczaj tylko w aspekcie czysto klinicznym. Szeroko omawiany jest wygląd zmian czy guzów, zachowanie biologiczne, terapia. Niestety rzadko można przeczytać coś na temat diagnostyki cytologicznej.
Powszechnie uważa się, że guzy wywodzące się z mastocytów są bardzo łatwe do rozpoznania, wynika to przede wszystkim z typowego wyglądu mastocyta zwłaszcza przy dobrym zróżnicowaniu zmiany, jak i z wysokiej częstości występowania, co daje możliwości szybkiego "opatrzenia się z obrazem cytologicznym".
Jednym z pierwszych rozpoznań jakie stawiałem na początku nauki cytologii i robiłem to zwykle bez jakichkolwiek wątpliwości, a za to z dużą satysfakcją był guz z mastocytów.
Pomimo pospolitości mastocytomy postanowiłem opisać diagnostykę cytologiczną tych guzów, aby rozwiać wątpliwości początkujących w tej dziedzinie medycyny i zachęcić pozostałych do wykonywania biopsji. A naprawdę warto, bo częste występowanie oznacza dobre poznanie patologii, ale też obecność absurdalnych pomyłek diagnostycznych, np. spotkałem się z tym, że mastocytoma palca traktowana była jak ropień i nacinana, a owrzodziały guz uznano za niegojącą się ranę.

Obraz cytologiczny.
Na obraz mikroskopowy składa się populacja mastocytów. Niekiedy komórek zapalnych - głównie eozynofili (fot.1), oraz komórek z tkanki łącznej - fibroblastów z lub bez występowania pęczków kolagenu (fot. 2) w tle preparatu.
Mastocytoma jest guzem okrągło komórkowym ( komórki są okrągłe i leżą zazwyczaj pojedynczo ) a preparaty zwykle są bogato komórkowe. Komórki są średnich lub dużych rozmiarów. Jądro umieszczone jest najczęściej centralnie,a w komórkach z dużą ilością ziarnistości, może być słabiej wybarwione niż cytoplazma (fot. 3). Chromatyna jądrowa jest gładka lub lekko grudkowa. Obraz cytoplazmy zależy od stopnia wypełnienia jej ziarnistościami. W guzach dobrze zróżnicowanych wypełniona jest metachromatycznymi, licznymi ziarnistościami (fot.3). Przy słabo zróżnicowanych guzach ziarnistości mogą nie występować, a cytoplazma jest "gładka" i słabo zasadochłonna (fot. 4), lub wypełniona pojedynczymi wakuolami (fot. 5). W guzach które zdegranulowały ziarnistości znajdujemy w tle preparatu.

Pułapki.
Stosunkowa nieliczna populacja mastocytów, przy znacznej ilości komórek zapalnych i fibroblastów.
Guz słabo zróżnicowany bez populacji komórek "towarzyszących".
Zapalenie z silnym udziałem prawidłowych komórek tucznych.
Typ histiocytarny mastocytomy rzadko występujący u kotów.

Inne możliwości diagnostyczne.
Barwienie błękitem toluidyny - lepsze wybarwienie ziarnistości mastocytów.
Identyfikacja cytochemiczna lub immunocytochemiczna.
Badanie histopatologiczne.

Diagnostyka różnicowa.
Normalne mastocyty uczestniczące w reakcjach zapalnych tła alergicznego ( atopia, ukąszenia owadów ).
Guzy okrągłokomórkowe - histiocytoma, czerniak, plazmocytoma.

Uwagi.
W badaniu histopatologicznym mastocytoma jest znacznie trudniejsza do rozpoznania niż podczas cytologii. Podczas przygotowania i barwienia preparatów dochodzi do wypłukania ziarnistości. Patolog, zwłaszcza "ludzki" nie obeznany często z chorobami małych zwierząt widzi guz okrągło komórkowy i daje rozpoznanie histiocytomy. W przypadku dużej ilości fibroblastów w preparacie można otrzymać wynik mięsaka histiocytarnego - co mi osobiście się przydarzyło.

Zdjęcia.

fot.1 mastocyty, eozynofile, fibroblasty.

fot. 2 pęczki kolagenu

fot. 3 dobrze zróżnicowana mastocytoma

fot. 4 centralnie atypowa mitoza.

fot. 4 

fot. 5 zamiast ziarnistość puste wakuole

dobrze zróżnicowany guz u kota.

komórki słabo wybarwione z małymi wakuolami

nietypowy obraz - dużo krwi i słabo zróżnicowane komórki

 Wszystkie zdjęcia wykonał autor i nie wyraża zgody na ich kopiowanie i  publikację.

Ale jaja

Pomimo zbliżających się wielkimi krokami Świąt Wielkanocnych i tytułu mocno sugerującego tematykę postu, artykuł nie będzie dotyczył pisanek wielkanocnych a cytologii jąder u psów. 

Jądra jako narząd mocno wyeksponowany są łatwe do oceny w badaniu klinicznym i usg. Dostępność jąder sprawia również, że wykonanie biopsji cienkoigłowej jest stosunkowo proste i często nie wymaga nawet sedacji, a komplikacje po FNA z praktycznego punktu widzenia nie istnieją.
Można zadać pytanie - po co zajmować się diagnostyką jąder skoro prościej wykastrować pacjenta?  Odpowiedź jest prosta - po pierwsze opiekunowie większości psów nie akceptują kastracji jako zabiegu rutynowego, prozdrowotnego, mającego chronić w przyszłości psa przed częstymi u tego gatunku chorobami prostaty i jąder. Po drugie patologie jąder zwykle pojawiają się u starszych zwierząt, jednocześnie cierpiących na inne choroby, czasami związane pośrednio ze zmianami w gonadach.
A więc diagnostyka chorób jąder jest jak najbardziej potrzebna, a tą diagnostykę uzupełnia i często kończy w postaci diagnozy ostatecznej badanie cytopatologiczne.

Wskazania:
- w badaniu klinicznym asymetria jąder, deformacje, zmiany w konsystencji
- w badaniu usg - guzowate twory w miąższu jąder, zmiany echogeniczności i struktury
- objawy ogólne, towarzyszące zmiana w jądrach - objawy hiperestrogenizacji lub hiperandrogenizmu

Technika:
Jeżeli zmiana jest niewyczuwalna palpacyjnie biopsja powinna być wykonana pod kontrolą usg, choć w większości przypadków próbkę można pobrać bez pomocy ultrasonografu.
Stosujemy jak najmniejsze igły zwykle insulinówki lub igły o rozmiarze 25G.
Biopsję wykonujemy bez aspiracji, czyli wkłuwamy tylko igłę. Następnie pobraną zawartość wyaspirowujemy na szkiełko podstawowe za pomocą dołączonej strzykawki 5cm.
Znieczulenie zazwyczaj nie jest konieczne.

Wyniki:
Różnicowanie zmian zapalnych i nowotworów jąder.
Postawienie ostatecznej diagnozy często pozwala zaplanować odpowiednie leczenie i określić rokowanie zwłaszcza u pacjentów cierpiących jednocześnie na inne nierzadko poważne choroby.
Szersze omówienie zagadnienia i wybrane przypadki kliniczne będą zaprezentowane w oddzielnym artykule.


Cztery różne zdjęcia, trzy różne guzy.  Czy ktoś potrafi je rozpoznać ?  Na odpowiedzi czekam w komentarzach.

fot. nr 1

fot. nr 2

fot. nr 3

fot. nr4
 Wszystkie zdjęcia wykonał autor i nie wyraża zgody na ich kopiowanie i  publikację.

Krótka opowieść o komórce o trudnej do zapamiętania nazwie - komórka akantolityczna, co to takiego?

Są to komórki powstające w naskórku w wyniku procesów chorobowych. Mechanizm niezależnie od przyczyny choroby jest taki sam, a mianowicie dochodzi do zerwania połączeń międzykomórkowych między korneocytami. Komórki z wielobocznych ''płaskich'' stają się okrągłe, okrągławe a cytoplazma przybiera ciemnoniebieską barwę, czasami tak intensywną że jądro staje się niewidoczne. Utrata połączeń międzykomórkowych to nie tylko zmiana kształtu, to też szybsze złuszczanie się. Akantocyty powstają w chorobach autoimmunologicznych z grupy pęcherzyc, wtedy połączenia międzykomórkowe zrywane są przez przeciwciała. Pojawiają się także w przebiegu głębokiego ropnego zapalenia skóry i dermatofitozy zwłaszcza w przebiegu inwazji Trichophyton mentagrophytes, wówczas akantoliza wywołana jest przez enzymy uwolnione przez drobnoustroje.

Ropne zapalenie skóry.

Obecność komórek akantolitycznch, nie jest patognomiczna dla określonej grupy chorób zwłaszcza kiedy występują pojedynczo.W preparatach cytologicznych towarzyszą im zawsze komórki zapalne najczęściej neutrofile.

Zagadka.
Kiedy akantocyty występują w tzw. tratwach i w jakiej chorobie z grupy pęcherzyc nie będą widoczne w obrazie cytologicznym? Czekam na odpowiedzi w komentarzach.

Akantocyty i liczne neutrofile

Piśmiennictwo.
Atlas of Dermatological Cytology of Dogs and Cats. Francesco Albanese.
Small Animal Dermatology. Karen A. Moriello.
Veteriynary Cytology Dog, Cat, Horse and Cow.

 Doświadczenia własne autora. Wszystkie zdjęcia wykonał autor i nie wyraża zgody na ich publikację.